Een paar dagen voor de première van zijn voorstelling ‘The Selfless Dreams of Joachim Flaxer' praten we met Neal Leemput over queer arts, activisme en theater rond gender en seksuele identiteit.
Wat betekent queer arts voor jou?
Kort gesteld is queer art voor mij kunst die ingaat tegen een binaire, heteronormatieve manier van denken en het rijkgeschakeerde gebied rond gender en seksuele identiteit verkent, verbeeldt en in vraag stelt. Het gaat over hokjes bevragen en omverwerpen.
Zijn die hokjes anno 2018 nog niet vervaagd?
Het is belangrijk om na te denken over hoe we, als samenleving, omgaan met seksuele en genderdiversiteit. Wereldwijd zien we dat bijvoorbeeld gelijke rechten voor holebi’s of transpersonen en vooral de maatschappelijke aanvaarding van wie afwijkt van die heternorm ook vandaag nog steeds onder druk staan – bijvoorbeeld in Hongarije, Brazilië, USA en zelfs België (denk maar aan de Facebookpost van Theo Francken rond mannen die make-up of lingerie dragen als een mooi voorbeeld van een soort schijntolerantie). Het is fout om te denken dat de strijd voor acceptatie of aanvaarding gestreden is. Maar ik geloof ook dat wie roept, soms niet meer gehoord wordt. Daarom is theater, of kunst in het algemeen, volgens mij een goede manier om dit debat te voeren. Ik probeer alleszins via theaterstukken, een opiniestuk of lezingen, dit gesprek, over hoe afwijken van een geschreven norm je ergens buiten plaatst, op de meest empatische manier op gang te brengen. Daarnaast vind ik het zelf fijn om mezelf gerepresenteerd te zien of om in het theater, in fotografie of in de literatuur een beeldtaal terug te vinden die aansluit bij mijn leefwereld.
Zou je je eigen kunstvorm omschrijven als queer art?
Ik probeer in mijn werk gender en seksualiteit te benaderen als een spectrum en niet als iets binair. Toen ik net afgestudeerd was, deed ik af en toe audities voor televisieseries of films. Op quasi iedere auditie werd me gevraagd de stoere jongen te spelen, of de ‘bad boy’, … Daar voelde ik me vaak ongemakkelijk bij. Daarom ben ik gestopt met audities te doen en ben ik in mijn onderzoek naar niet-hetero normatieve lichaamsbeelden en in mijn theaterstukken op zoek gegaan naar manieren om dat te doorbreken. In mijn stukken wil ik niet bezig zijn met mannen- of vrouwenrollen. Ik creeër gewoon personages, die allerlei verhoudingen met elkaar aangaan. Dat vind ik persoonlijk ook veel interessanter.
Je doet al enkele jaren onderzoek naar gender en lichaamsbeelden in het theater. Wat is je het meest opgevallen?
Dat je non-binaire rollen kunt creëren, en dat je stukken kunt maken die vertrekken vanuit een ander perspectief dan het stereotype heteroseksuele. Dat gebeurt nog zeer weinig in het theater. Nadat we de vorige voorstelling ‘The Good People’ op het Its-festival, een theaterfestival in Amsterdam, gespeeld hadden, verscheen er een review op de website van de theaterkrant. Daarin stond dat “iedere knieval naar de heteronormativiteit vermeden werd’. In het kader van dit onderzoek was dat het mooiste compliment dat we konden krijgen natuurlijk.
Heeft het onderzoek je veranderd als acteur of theatermaker?
Absoluut. In zekere zin ben ik door het onderzoek activistischer geworden. Maar bovenal heeft het onderzoek me de tijd, de ruimte en de vrijheid gegeven om de durf te vinden de verhalen te vertellen die ik belangrijk vind om te vertellen.
Voel je je dan meer acteur, theatermaker, activist of onderzoeker?
Ik voel niet de nood om mezelf in een hokje te steken. Ik wil vooral de verhalen brengen waarvan ik de noodzaak voel om ze te vertellen. De vorm waarin ik dat verhaal vertel, kan verschillen. Soms als column of opiniestuk, soms als theaterstuk of performance. Wie ik ben als theatermaker verschilt niet van wie ik ben als onderzoeker. Het vult elkaar aan. Het verhaal blijft hetzelfde.
Mooi zo. Donderdag speel je de laatste voorstelling van je onderzoeksproject ‘The Selfless Dreams of Joachim Flaxer’. Wie is Joachim?
Joachim Flaxer is een personage uit een toneelstuk van R.W. Fassbinder. Nee, dat is niet waar. Een van de personages in het toneelstuk spreekt over een zekere Joachim Flaxer wanneer hij het over zijn jeugd in een internaat heeft. Joachim Flaxer was een jongen die altijd bij hem in bed kroop om te zoenen, ’s nachts. Joachim Flaxer wordt dus eigenlijk maar één keer kort vernoemd in dat toneelstuk, maar die naam sprak kennelijk zo tot mijn verbeelding, dat ik ‘m al een tijdje meesleur.
Waarom moeten we naar de voorstelling komen kijken?
Omdat het een spannende avond kan worden. We bereiden niet echt een voorstelling voor, maar eerder een performance waarin ik het kruispunt tussen het onderzoek, mijn artistieke praktijk en het activisme opzoek. Het wordt een happening met een prikkelende beeldtaal die het gesprek kan openen of op z’n minst even tot nadenken aanzet, in een ongedwongen sfeer.
Tot donderdag!
‘The Selfless Dreams of Joachim Flaxer’ is nu donderdag 29.11 te bekijken om 20u in de Gele zaal van het Conservatorium. Het is de slotvoorstelling van Neal's artistiek onderzoek naar "De leesbaarheid van niet-normatieve lichaamsbeelden". De voorstelling is gratis, maar je moet wel online reserveren.
(c) Nienke Van Amelsfort